Αρχική σελίδα
 
 A-   A   A+ 
Συνεργασία των επιστημών
 
Απόπειρα για ένα συστημικό, επιστημολογικό παράδειγμα οργάνωσης του κόσμου με επίκεντρο τον άνθρωπο και τις σχέσεις του

Την περίοδο της δεκαετίας του πενήντα στις Ηνωμένες Πολιτείες, βρισκόμαστε μπροστά σε ένα διεπιστημονικό ρεύμα το οποίο παρενέβαινε όχι μόνο ανασχετικά αλλά κατά μία έννοια και ανατρεπτικά στην επιστημολογία της γραμμικής εξήγησης των φαινομένων. Η κίνηση αυτή είχε τον χαρακτήρα ανθρωποκεντρικής μεταρρύθμισης στον τομέα των επιστημών και, παρά τις υπάρχουσες θεωρητικές και μεθοδολογικές διαφορές ως προς το αντικείμενο της γνώσης, αποσκοπούσε στο να διατυπωθούν γενικές αρχές υπό την μορφή οργανωτικού παραδείγματος ευρείας εφαρμογής. Το εγχείρημα εμπνεόταν από την ιδέα στις επιστήμες του ανθρώπου, ιδέα που είχε ωριμάσει σε πολλούς μελετητές από διάφορους κλάδους και δημιουργούσε τις προϋποθέσεις για μία διεπιστημονική γέφυρα ανάμεσα στα βιολογικά συστήματα και τα συστήματα ελέγχου της επικοινωνίας. Αρχικά οι έρευνες είχαν ξεκινήσει κατά τρόπο ανεξάρτητο και ασυντόνιστο σε διαφορετικά κέντρα της Αμερικής και της Ευρώπης, Τα ευρήματα όμως υπό την μορφή μιας άτυπης επαγγελματικής συνεργασίας ανταλλάσσονταν ανάμεσα στους ερευνητές οι οποίοι τότε εφάρμοζαν τις νέες ιδέες από τη γενική θεωρία των συστημάτων και την κυβερνητική επιστήμη..

Συγκλίνοντας γύρω από τις αρχές της οργάνωσης και της δυναμικής ισορροπίας που διατυπώθηκαν από τον βιολόγο Luduig V. Bertalanffy (1949) για την συνεχή αλληλεπίδραση ανάμεσα στα μέρη του συστήματος και από τον μαθηματικό Norbert Wiener (1948) για το κυκλικό μοντέλο σύνδεσης αιτιατού και αιτίου, και με εφόδια από δικές τους έρευνες στις επικοινωνιακές σχέσεις, ομάδα μελετητών με επικεφαλής τον ανθρωπολόγο Gregory Bateson, σε συνεργασία με τον ψυχίατρο Jurgen Ruesch, επιχείρησαν να διατυπώσουν μία γενική θεώρηση της επικοινωνίας(1951), η οποία, πέρα από την μεθοδολογική της αξία, προέβαλλε και τεκμηρίωνε την κοινωνική διάσταση της ψυχιατρικής.

Ενδεικτικά στοιχεία για το παράδειγμα που άλλαζε συναντούμε στις εργασίες των διεπιστημονικών συνέδριων που οργάνωνε το ίδρυμα Josiah Macy στην Νέα Υόρκη(1930-1950) Συγκεκριμένη αποτύπωση αυτής της αλλαγής θα γινόταν αργότερα στον τομέα της συστημικής οικογενειακής θεραπείας, στο Mental Research Institute, στο Palo Alto Καλιφόρνιας (1959).

Ο ανθρωπολόγος Gregory Bateson, ο ψυχίατρος Don Jackson, ο Jay Haley, μελετητής της επικοινωνίας, και λίγο αργότερα, o Paul Watzlawick ψυχοθεραπευτής ο ίδιος, που μελέτησε φιλοσοφία, ψυχολογία και γλώσσα και από το 1970 και μετά ο βιολόγος Umberto Maturana, ο Heinz V. Foerster, βιοφυσικός και εισηγητής της κυβερνητικής δεύτερης τάξης, γνώριμοι λίγο πολύ μεταξύ τους και κάποιοι στενοί συνεργάτες, αποτελούν μέρος μόνο του παραδείγματος μιας επιστημονικής πολυφωνίας που βρήκε κοινό στοχασμό για να συνεργαστεί και να δώσει περιεχόμενο τα πρώιμα εκείνα χρόνια σε ένα εξελισσόμενο συστημικό ανθρωπισμό που φτάνει ως τις μέρες μας.